Programy profilaktyczne
[1] Profilaktyka uniwersalna – działania kierowane do całej populacji
Działania kierowane do całej populacji, bez względu na stopień ryzyka wystąpienia zachowań problemowych lub zaburzeń psychicznych, dotyczące zagrożeń znanych, rozpowszechnionych w znacznym stopniu (np. przemocy czy używania substancji psychoaktywnych). Ich celem jest przeciwdziałanie pierwszym próbom podejmowania zachowań ryzykownych, wzmacnianie czynników chroniących i redukcja czynników ryzyka, ograniczanie inicjacji w zakresie różnych zachowań ryzykownych oraz zapobieganie nowym przypadkom.
[2] Profilaktyka selektywna – działania kierowane do grup zwiększonego ryzyka
Działania kierowane do grup zwiększonego ryzyka (osób narażonych na działanie poważnych czynników ryzyka), takich jak: dzieci osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych, dzieci przysposobione, uczniowie z problemami szkolnymi, miłośnicy „szalonych” imprez itp. Polegają głównie na dostarczaniu informacji i uczeniu najważniejszych umiejętności życiowych, uwzględniając specyfikę problemów jednostki lub grupy. Dla dzieci i młodzieży znajdujących się w grupie podwyższonego ryzyka są organizowane indywidualne lub grupowe działania profilaktyczne (np. terapia pedagogiczna, treningi umiejętności społecznych, socjoterapia).
[3] Profilaktyka wskazująca – działania kierowane do jednostek
Działania kierowane do jednostek, których zachowania zaczynają być wysoce ryzykowne (np. nastolatki upijające się w weekendy) i pojawiają się sygnały świadczące o poważnych problemach związanych z ich zachowaniem (np. kłopoty z policją, w domu itp.). Główne działania to indywidualna diagnoza przyczyn oraz interwencja. Te działania wymagają specjalistycznego przygotowania, dlatego w profilaktykę wskazującą najczęściej angażują się różne instytucje zewnętrzne, przygotowane do prowadzenia pomocy psychologicznej lub medycznej.
[4] Promocja zdrowia psychicznego
Wszelkie działania mające na celu polepszenie jakości życia i dobrostanu psychicznego całej populacji, w tym również osób z problemami zdrowia psychicznego i ich opiekunów (rodzin, przyjaciół, bliskich). Cele te można realizować poprzez opracowanie i wprowadzenie w życie skutecznych planów działań (programów) promujących zdrowie psychiczne.
![](/app/img/programy/programy-rekomendowane.png)
Programy rekomendowane
System rekomendacji programów profilaktycznych działa na poziomie krajowym od 2010 r. jako wspólny projekt Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom, Ośrodka Rozwoju Edukacji oraz Instytutu Psychiatrii i Neurologii. W ramach systemu jest dokonywana ocena programów z obszarów promocji zdrowia psychicznego, profilaktyki uzależnień oraz programów profilaktyki innych zachowań problemowych (ryzykownych) dzieci i młodzieży.
Serwis zawiera bazę rekomendowanych programów profilaktycznych, a także obszerną bibliotekę publikacji elektronicznych do pobrania.
https://programyrekomendowane.pl
https://programyrekomendowane.pl/programy/lista-programow-rekomendowanych/
Inne programy (autorskie)
![](/app/img/programy/dobry-temat.png)
Dobry Temat
Program profilaktyki uniwersalnej dla młodzieży szkolnej (w wieku 14–19 lat), gotowy do przeprowadzenia zarówno w warunkach edukacji stacjonarnej, jak i zdalnej, a także hybrydowo. Swoją skuteczność opiera na dopasowaniu formy i treści do obecnych czasów, wyrażając przekaz profilaktyczny językiem używanym przez młodych ludzi oraz przy pomocy nowatorskich środków wyrazu, takich jak: interaktywne filmy, wartościowa muzyka hip-hop, aplikacja mobilna oraz nowoczesna, e-learningowa platforma do nauczania zdalnego. Program stanowi wsparcie dla młodzieży szkolnej oraz pozwala nauczycielom na przeprowadzenie pełnowartościowej, skutecznej profilaktyki w każdych okolicznościach.
![](/app/img/programy/kompas2.png)
KOMPAS 2.0
Program profilaktyki uniwersalnej KOMPAS 2.0 jest przeznaczony dla uczniów w wieku 13–15 lat i angażuje także ich rodziców. Składa się z dziesięciu 45-minutowych zajęć dla uczniów, prowadzonych z wykorzystaniem metod interaktywnych, i z finałowego spotkania uczniów z rodzicami. Podstawowe metody pracy to: dyskusje w małych grupach, burza mózgów, zadania grupowe do wykonania, ćwiczenia indywidualne lub w parach, quizy i zabawy integracyjne.
Program został zgłoszony do systemu programów rekomendowanych.
![](/app/img/programy/moje-zycie.png)
Moje życie mój wybór
Prawdopodobnie pierwszy w Polsce program profilaktyczny skierowany do młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie w stopniu lekkim, którego celem jest ukształtowanie wiedzy i umiejętności zabezpieczających młodych ludzi przed używaniem substancji psychoaktywnych i środków zastępczych. Program jest skoncentrowany przede wszystkim na rozwijaniu wybranych czynników chroniących, które mogą kompensować lub redukować takie czynniki ryzyka – a najważniejszym czynnikiem chroniącym młodych ludzi przed podejmowaniem zachowań ryzykownych jest pozytywna i stabilna więź z rodzicami lub opiekunami.
![](/app/img/programy/ogarnij.png)
Ogarnij się! Już czas…
Program profilaktyki uniwersalnej opracowany przez Stowarzyszenie na Rzecz Ludzi Uzależnionych TO CZŁOWIEK w Opolu, przeznaczony dla uczniów dwóch ostatnich klas szkół podstawowych, uczniów szkół ponadpodstawowych oraz ich rodziców. Jego celem jest uświadomienie młodym ludziom zagrożeń wynikających z zażywania substancji psychoaktywnych – alkoholu, narkotyków czy dopalaczy. Sposób prowadzenia zajęć jest uzależniony od specyfiki danej klasy, zależy również od wieku grupy odbiorczej. Polega m.in. na obalaniu mitów krążących wokół substancji uzależniających, a wskazywane i wzmacniane są pozytywne strony życia w abstynencji.
Zajęcia trwają dwie godziny i składają się z miniwykładu z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej, po którym następuje dyskusja z młodzieżą.
![](/app/img/programy/fps.png)
Profilaktyka zachowań ryzykownych
Fundacja Poza Schematami przygotowała scenariusze zajęć profilaktycznych dla uczniów klas VI–VIII szkół podstawowych oraz klas I i II szkół ponadpodstawowych. Oprócz tego istnieje założona przez nią strona internetowa niebotak.pl dla młodzieży, z materiałami na temat profilaktyki zachowań ryzykownych.
Program Młodzieżowych Liderów Profilaktyki Uzależnień i Promocji Zdrowia
Program adresowany do młodzieży w wieku od 14 do 22 lat ze środowisk szkolnych i akademickich, której pasją jest działanie na rzecz zdrowia rówieśników. Program obejmuje pomoc merytoryczną w zakresie podejmowania przez liderów młodzieżowych różnych form aktywności profilaktycznej i prozdrowotnej. Jest realizowany w dziewięciomiesięcznym cyklu szkoleniowym, podzielonym na dwa etapy: (I) 20 sesji warsztatowo-szkoleniowych, a następnie (II) 18 sesji poświęconych na pogłębianie omówionych wcześniej zagadnień oraz zintensyfikowana realizacja działań profilaktycznych na rzecz społeczności lokalnej (happeningi, akcje masowe, edukacja rówieśnicza w szkole i poza szkołą, poradnictwo rówieśnicze, kolportaż materiałów informacyjnych i edukacyjnych).
![](/app/img/programy/smashed.png)
Smashed
„Smashed” to bezpłatny, międzynarodowy program prewencji spożywania alkoholu przez młodzież. Interaktywna aplikacja cyfrowa „Smashed” i zsynchronizowany z nią materiał video wpływa na modelowanie postawy antyalkoholowej wśród dzieci i młodzieży.
Materiały do pobrania
Kilkanaście autorskich programów profilatycznych w zakresie uzależnień, adresowanych do dzieci i młodzieży szkół podstawowych i ponadpodstawowych, oferuje Ośrodek Profilaktyki i Terapii Uzależnień z Bogucina.